Verlaten, afwijzen, overgave

Ja zeggen, terwijl het nee is heeft te maken met angst voor afwijzing

Geschreven oktober 2010; laatste bewerking augustus 2022

Ken jij ook mensen die vaak Ja zeggen, terwijl het Nee zou moeten zijn? Waarom zeggen ze dan niet gewoon nee?

Er zijn drie universele angsten die ons daarbij parten spelen. Aldus Gregg Braden, schrijver van o.a. de Goddelijke Matrix. Ja zeggen in plaats van Nee is er één van.

We komen deze mensen veel tegen bij verenigingen, oudercommissies maar ook op de werkvloer en binnen families. Eerst lijken de ja-zeggers (nee-bedoelers) een klus of aktie aan te willen pakken, daarna zie je ze terugkrabbelen door tijdgebrek, veranderde omstandigheden of er zelfs ziek van worden. Het wordt uiteindelijk toch een nee.

Waarom zeggen ze dan Ja? Ze kunnen toch ook gewoon Nee zeggen denken wij dan. Toch ligt het anders, want als ze echt NEE zeggen komt er een diepe (vaak verdrongen) angst die hen gaat beheersen. Die angst en vele andere angsten vallen terug te voeren naar een van de drie universele angsten of een combinatie ervan.
verlatingsangst

lage zelfwaardering

gebrek aan vertrouwen

Verlatingsangst is angst voor scheiding en verlating.

Bijna iedereen kent het gevoel dat we alleen zijn. Het vage gevoel dat we hier gebracht zijn en vervolgens zonder enige verklaring of reden zijn verlaten. We weten immers niet wie we werkelijk zijn en helemaal niet waar we eigenlijk vandaan komen. In de meeste religieuze opvoeding wordt het alleen zijn nog eens bevestigd: wij zijn hier beneden en God die ons geschapen heeft ergens ver weg in de hemelen. Een scheiding van de heelheid met je schepper, verlaten en uiteindelijk vergeten.

Verlatingsangst wordt bewust gemaakt door voorvallen uit onze jeugd, zoals een ziekenhuisopname (amandelen knippen), overlijden van een ouder, noodgedwongen opgroeien bij anderen, maar ook tijdens logeerpartijen of verblijf in de vroegere koloniehuizen (heimwee). Die pijn wordt dan al ervaren en geheeld. Als je géén bewuste herinnering hebt aan je angst voor bijvoorbeeld scheiding en verlating, heb je grote kans dat je nu relaties schept waarin deze angst getoond wordt met als doel om deze angst te genezen.

Je bent je daar niet bewust van, maar het manifesteert zich op het moment dat je het minst verwacht en op die momenten die het je het slechts uitkomen (je partner is er ineens vandoor of zoiets). Zo hoor je nog wel eens de uitspraak..."Ik kan niet alleen zijn"... De mensen (vaak ouderen) die dit zeggen leggen een claim op hun omgeving door hun angst manipulatief in te zetten. Zo hoeven ze hun diepe angst niet onder ogen te zien. Het ironische is, dat juist de Ja-zeggers (kinderen in dit geval) hier gevoelig voor zijn. Ze gaan vaker dan ze zelf zin hebben op bezoek om ze niet alleen te laten. Zo houden ze ieders de angsten in stand.

Voorbeeld: Zo was, ik zal haar Lies noemen in dit verhaal, al een paar keer flauwgevallen waar haar echtgenoot bij was. Het liep wel goed af, maar daar waren ze best van geschrokken. Vele medische onderzoeken konden de oorzaak niet vinden en ze mocht weer naar huis. Misschien was het maar tijdelijk want het kwam gelukkig niet meer terug. Hun relatie werd wel hechter (dacht hij), want ze deed er alles aan om bij hem te zijn.

Hij belde elke dag een paar keer vanuit zijn werk om te horen hoe het met haar was en in de avonden en weekenden waren ze samen. Met motto samen uit, samen thuis kwam goed van pas totdat ze langdurig ziek werd. Hij zorgde dat ze altijd bezoek had als hij niet kon. Solidair bleef ook hij aan huis gebonden. Toen hij voor zijn werk een paar dagen weg moest brak de paniek uit, een stevige hyperventilatie tot gevolg. Ze kreeg daarom..."oppas".. als hij even weg moest, want ze kon niet alleen blijven. Aan het verwerken of oplossen van haar angst is ze niet meer toegekomen. Ze hield met haar onmacht hem stevig in de tang.

Lage zelfwaardering is ook een onbewust gevoel (onzekerheid).

Verreweg iedereen krijgt als kind al te maken met voorbeelden van meesters die voorgegaan zijn. Wil je schilderen heb je Rembrandt, wil je musiceren is er Mozart en als je wilt voetballen is er Cruijff. Om maar niet te spreken over de Engelen, Heiligen of Jezus waar we als mens niet aan kunnen tippen. Krachtige voorbeelden die ons wel het gevoel moeten geven dat wat wij doen nietig is en niet waard gewaardeerd of gerespecteerd te worden.

Dat wij de mindere wezens zijn en blijven is ons vooral via het geloof bijgebracht. Ook reclame boodschappen in de huidige tijd helpen ons dit lage waarderingsgevoel te versterken. We verdienen het geluk niet en schieten dagelijks tekort (te dik, te oud, geen goede opvoeder) is de boodschap. Ook al is het gevoel van geringe eigenwaarde misschien niet altijd bewust en gemaskeerd, het is wel de basis van waaruit we het leven en onze relaties met andere mensen benaderen.

Dit is ook de reden waarom we ons neerleggen bij relaties en banen die niet zijn wat we werkelijk willen. De vervelende situatie wordt dan weggeredeneerd door te zeggen:... "overal is wel eens wat... en... voorlopig doe ik het er maar mee..., ik blijf wel uitkijken naar een andere baan hoor!" Functioneringsgesprekken gebaseerd op waardering kunnen ons helemaal onderuit halen.
Dromen en toekomstplannen om grotere dingen in het leven te verwezenlijken blijven wensen. Uitstel, problemen en obstakels worden opgeworpen. Het Ja-zeggen wordt Nee. Het is de twijfel en onzekerheid die uit de diepte oprijst maar uiteindelijk voort komt uit onze lage zelfwaardering.

Voorbeeld: Zo groeide Suzan als middelste op in een gezin. Ze kon zich daardoor goed vergelijken. En dat deed ze dan ook (nu nog steeds!). Al jong merkte zij dat haar motoriek slechter was dan die van haar zusjes. Het begeerde zwemdiploma duurde bij haar maanden langer. Zelfs knippen met een schaartje was lastiger voor haar. Ze tekende niet zo mooi en de schoolprestaties bleven ver achter. Ook al lieten de ouders en de school haar zien waar zij wel goed in was, ze bleef hardnekkig volhouden dat zij dom was. Ze ontwikkelde een laag zelfbeeld waar ze nu nog mee te kampen heeft.

Gebrek aan vertrouwen is de derde onbewuste angst.

Controle houden. Onveilig voelen. Andere mensen lijken niet betrouwbaar. Het lichaam is angstaanjagend bezig. De wereld zit vol ellende. Elke dag krijgen we voorbeelden dat onze aarde een angstaanjagende plek is en dat we nergens veilig zijn. Oorlogen, rampen, crisissen en epidemieën wisselen elkaar af. De media speelt daarbij een grote rol met een doel namelijk angstcreatie.

In ons leven worden de dingen die we denken, voelen en geloven vroeg of laat bewaarheid. Dit weerspiegelt zich in onze gezondheid, carrière en relatie. Door onze innerlijke overtuiging ervaren we nu onze buitenwereld als de grote veldslag. Een subtiele verschuiving in onze kijk op onszelf is nodig om veranderingen teweeg te brengen. Laat je doordringen van het feit dat alle angstaanjagende dingen die je om je heen ziet een deel uitmaakt van een realiteit. Toch hoeft het niet een deel van jouw realiteit te zijn.

Voorbeeld van een gebrek aan vertrouwen: Ik vind paarden maar eng. Ik had ooit een keer een ritje op een tam paard gemaakt tijdens een georganiseerde reis in Spanje. Daar sjokten de oude paarden netjes achter elkaar de route langs. Op Paaseiland had de organisatie ook een rit te paard geregeld. Met de enige ervaring uit Spanje in het achterhoofd wilde ik niet achterblijven.

Ik zag die enge grote beesten en vroeg of ze geen tamme voor mij hadden. Ja, ze hadden Lyca voor me, een merrie die ingezet werd voor kinderen. In het zadel geholpen begon de reis.

Hoe anders kan het wezen. Op Paaseiland lopen de paarden vrij rond en worden ze alleen voor een ritje gevangen. Een groep van zeventig (wilde)paarden, die NIET netjes achter elkaar sjokten. Nee, die elkaar op de smalle wegen verdrongen. Door greppels liepen en uitgleden op de gladde stenen. Hoogteverschillen van meer dan een halve meter. Plotseling gingen galopperen en ineens van het pad afweken. Pfft ik had het niet meer. Afstappen was geen optie en sturen met de teugels werkte niet, als zij - het paard Lyka - ergens op wilde klimmen hield ik haar tegen en waar ik haar langs wilde hebben ging ze niet heen.

Er waren wel begeleiders ergens in de groep, maar niet bij mij. Ineens, na lang martelen in mijzelf kwam er de overgave aan het paard. Oké Lyca, jij kent de weg, jij loopt hier vaker, doe jij maar, ik hou me wel vast. Ik liet de teugels los en hield alleen nog het zadel vast. Ongelofelijk zoals zij tussen alle andere paarden haar weg wist en nergens maakte ze een misstap, ze wist precies de route en bracht mij na een zes uur durende rit veilig terug. Nog nooit heb ik zo duidelijk mijn overgave gevoeld. Het was een opluchting.

Uiteindelijk behoort ons gevoel van veiligheid in de wereld voort te komen uit de geborgenheid die we in onszelf voelen. Om dit te ervaren moeten we vertrouwen hebben in de intelligentie van het universum. Geloof te hebben in het leven als proces.

Bewustwording betekent ook kijken naar jouw eigen angsten, herkennen en helen. En eigenlijk is het heel eenvoudig. Neem je voor om de komende tijd jezelf te observeren. Je hoeft de drie basisangsten maar in de gaten te houden:"verlatingsangst, lage zelfwaardering en gebrek aan vertrouwen"
Heeft jouw gedrag hier een aanknopingspunt mee? Vraag je dan af wie of welke ervaring dit jouw heeft geleerd. Want wat aangeleerd is kan ook afgeleerd worden! En oordeel niet over de Ja-ik bedoel-Nee zeggers, want we zijn als mensen allemaal op pad, ieder op zijn eigen manier.

LEES OOK: Wist je dat negatieve ervaringen terug te voeren zijn naar de drie universele angsten?